Wittemer molen

Al wandelend, bijvoorbeeld via de zwart gemarkeerde wandelroute vanuit Wittem, is het relatief eenvoudig om ook even de molen ‘mee te pakken’. De Wittemer Molen met het ernaast gelegen vakantiehuis ligt langs het wandelpad van de Wittemer Allee, de chique benaming van de doorgaande weg die Wittem met Wijlre verbindt.

FORELLENKWEEK
Aan de buitenkant is de Wittemer Molen misschien niet meteen herkenbaar als molen, maar de oplettende wandelaar ziet dat de langgerekte vijver langs de Allee via een kleine rechte waterloop in verbinding staat met het gebouw. De vijver dient natuurlijk voor de aanvoer van water, want zonder water draait een watermolen niet. Even een paar jaartallen - die u overigens snel weer vergeten mag - op een rij. Kasteel Wittem dateert uit 1220. Aan de Wittemer Allee, aangelegd rond 1730, wordt in 1731 door de Heren van Wittem het Klooster Wittem gebouwd. Voor de inpandige watermolen van het klooster en voor de drinkwatervoorziening wordt een omleiding van de Selzerbeek aangelegd. Langs de Allee worden in totaal acht visvijvers aangelegd, vooral als kweekvijvers voor forellen. In 1764 wordt het kasteel overgenomen door Simon Merkelbach en zijn zonen beginnen in 1835 met de bouw van de uit baksteen opgetrokken Wittemer Molen over de beek heen. De forellenvijvers worden gebruikt als waterbuffer waarmee voldoende druk opgebouwd kan worden om het middenslagrad van de watermolen te laten draaien. Zo kregen de forellenvijvers er een extra functie bij. Via een vijver aan de andere zijde van het gebouw wordt het water opgevangen en weer afgevoerd naar de nabijgelegen Geul.

GEULDALACTIE
Begin vorige eeuw zijn de meeste vijvers gedempt, verliest de molen langzaamaan zijn functie en raakt in verval. In de jaren zeventig komt de molen in bezit van Stichting Nieuwland. De succesvolle landelijke Geuldalactie met collega-organisatie Natuurmonumenten, waar Nederland massaal steun verleent om natuur en erfgoed in Limburg veilig te stellen, brengt met fl. 2.500.000 veel meer op dan verwacht. Zo krijgt Het Limburgs Landschap de mogelijkheid om de Wittemer Molen, inclusief een aantal graslanden en voormalige vijvers, over te nemen. Snel daarna wordt gestart met de restauratie van de molen en krijgt ook het woonhuis weer vaste bewoners. De afgelopen jaren is de molen opnieuw onder handen genomen en door vrijwilligers in bedrijf gehouden. Maar omdat de molentak behoorlijk was dichtgeslibd, ontstonden er problemen met de watertoevoer. In 2018 wordt één van de voormalige vijvers gereconstrueerd en samen met de molentak opgeschoond. Het schoepenrad kan nu weer op volle toeren draaien. Wie weet dat in de toekomst herstel van een aantal andere oorspronkelijks forellenvijvers ook nog tot de mogelijkheden behoort.

OP VAKANTIE
Het Limburgs Landschap staat voor erfgoed, maar ook voor de natuur die haar onderkomen vindt in de beek en de vijver. Op het verlanglijstje staat dan ook nog een vistrap waarmee voorkomen kan worden dat vissen en amfibieën onder het molenrad geplet worden. We mogen ons gelukkig prijzen dat we in zo’n prachtprovincie wonen, waar we als het ware altijd op vakantie zijn. De voormalige molenaarswoning is tegenwoordig omgebouwd tot een prachtig en stijlvol ingerichte vakantiewoning. Met een draaiende watermolen als historisch monument in ons fraaie Limburgse landschap als toetje. Je zou er maar wonen!