Het licht
In de 15e eeuw zag een herder hier een lichtend kruis in de struiken, zo indrukwekkend dat zelfs de schapen knielden. Zo vertelt het verhaal. Op die plek werd een kapel gebouwd: Hoog Kruis oftewel Hoogcruts. De kapel werd een klooster en de paters Sepulchrijnen, een orde die zich bezighield met de verering van het heilig kruis en het heilig graf van Christus, maakten er een belangrijk bedevaartsoord van.
Vervallen rijke historie
Eind 18e eeuw, na de Franse revolutie, werd Limburg Frans en het klooster werd opgeheven, geveild en verbouwd tot landhuis. Het kenmerkende fronton uit die periode met het familiewapen is nu nog steeds prominent boven de deur aanwezig. Na een hevige brand in 1870 werd het geheel verbouwd tot woonhuis, de kerk was al eerder omgeturnd naar schuur.
Begin vorige eeuw verbouwen de zusters Dominicanessen het weer tot een religieus gebouw en beleven we de opkomst, bloei en neergang van het ‘rijke Roomsche leven’. De Dominicanessen worden op hun beurt opgevolgd door de Franciscanen en in de jaren zestig wordt het uiteindelijk een jeugdherberg. De genadeslag is de enorme brand in 1979, het hele voormalige kloostercomplex gaat verloren. Vele eigenaren en plannen volgen, maar uiteindelijk gebeurt er niets. Tot verdriet van velen. Van het ooit indrukwekkende klooster resteerden tot 10 jaar geleden alleen nog de overwoekerde buitenmuren, en van de eeuwenoude kloosterkerk stonden slechts nog enkele muurdelen overeind. Een trieste aanblik.
Schouders eronder
Uiteindelijk wordt Het Limburgs Landschap gevraagd en in 2011 wordt met hulp van de gemeente Margraten het eigendom overgedragen. Als erkende erfgoedorganisatie heeft Het Limburgs Landschap haar sporen de afgelopen 90 jaar wel verdiend. Kasteel Neercanne werd van bouwval tot een toplocatie gerestaureerd, net als Kasteeltuinen Arcen, en de Frankenhofmolen ligt er weer als vanouds bij. De in de Tweede Wereldoorlog opgeblazen Houthuizer Molen werd zelfs volledig herbouwd.
De laatste 10 jaar is er op Hoogcruts heel veel gebeurd. Met hulp van velen werd het hoofdgebouw gerestaureerd, de kloostermuur en tuin werden aangepakt en ook de gloriëtte, die ooit als theepaviljoen diende, ligt er weer prachtig bij. De kerk is geconsolideerd door de westelijke gevel geheel te herbouwen.
Nieuw kloosterorde?
Een nieuw klooster hoef je anno 2021 niet meteen te verwachten. Maar Het Limburgs Landschap zou Het Limburgs Landschap niet zijn om naar een passende en inspirerende uitdaging te zoeken voor dit bijzondere erfgoed. Met respect voor het verleden op zoek naar nieuwe functies, waarbij vooral de focus gelegd wordt op ontwikkelingen in de kunst, cultuur, techniek en technologie. Stichting HX Hoogcruts gaat op zoek naar de maatschappelijke meerwaarde en geeft zo invulling aan dit klooster nieuwe stijl.
Wie het imposante hoog ommuurde kloostercomplex binnentreedt, verlaat de waan van de dag en komt terecht in een nieuwe wereld van rust, inspiratie en creativiteit. Zweverig? Misschien, maar laat u zelf overtuigen. Zoals u heeft kunnen lezen kent Hoogcruts een lange geschiedenis met evenzovele prachtige verhalen. Die mogen verteld worden. Verhalen van mensen uit de streek en uit het spirituele kloosterleven. Maar ook tijd om vooruit te kijken naar een nieuwe toekomst. Kloosterruïne Hoogcruts begint nu aan een nieuw hoofdstuk, wij gaan er samen met u de tekst voor schrijven.
