Wat moet ik stemmen? Politicoloog Joost van den Akker helpt!

Normaal gezien vindt de Tweede Kamerverkiezing om de vier jaar plaats. De verkiezingen zijn dit jaar natuurlijk vervroegd, aangezien het kabinet afgelopen juli viel. En deze vervroegde verkiezing maakt het lastiger om een keuze te maken, vertelt Van den Akker. “Er is dit jaar een vrij korte verkiezingscampagne geweest. Kiezers moeten daardoor sneller een afweging maken: welke partij denk ik dat het beste mijn voorkeuren kan vertegenwoordigen in de nieuwe Tweede Kamer? Welke regering verwacht ik dat er gevormd kan worden op basis van mijn stem? En dat is lastig.” Één ding is zeker: na de verkiezingen komt er hoe dan ook een nieuwe minister-president. Het vertrek van Rutte maakt de weg vrij voor een lichting nieuwe politieke leiders. “Nieuwe partijleiders zorgen er automatisch voor dat kiezers andere afwegingen gaan maken. Dat zag je destijds bijvoorbeeld bij D66. Sigrid Kaag trok de vorige verkiezingen een hele nieuwe groep kiezers aan vanwege haar persoonlijkheid en inzet op persoonlijk leiderschap”, vertelt de politicoloog.  

Keuzetips
Je ontkomt niet aan al die politieke debatten, interviews en tv-performances. Zie tussen al dat aanbod maar een keuze te maken. Volgens Joost van den Akker is het belangrijk om uit te pluizen welke partij het dichtst bij je voorkeuren liggen. Op basis van wat de leiders zeggen, hoe ze zich uiten en op basis van hun verkiezingsprogramma’s. “Stemwijzers zoals de StemWijzer van ProDemos en het Kieskompas zijn hier natuurlijk een belangrijk hulpmiddel voor. Zo kun je op den duur zien welke partijen het dichtst bij je persoonlijke voorkeuren liggen en hun standpunten vergelijken met je eigen vraagstukken.” Val je tussen verschillende partijen in? Voor verdere verdieping is het ook relevant om in te zoomen op verkiezingsprogramma’s van de partijen die je overweegt. Als je eenmaal weet op wie je stemt, dat is één. Maar vervolgens: op welke persoon binnen die desbetreffende partij stem je dan? “We kiezen uiteindelijk mensen die ons vertegenwoordigen in de Tweede Kamer. Het is belangrijk dat deze persoon jouw vertrouwen wint. Ga dus heel erg af op je persoonlijke indruk en gevoel.”

De laatste peilingen tonen aan dat er op dit moment vier partijen de meeste zetels verwachten: VVD, NSC, PVV en GroenLinks-PvdA. Toch is de strijd nog niet gestreden, verklaart Van den Akker. “Ik wil niet zo zeer afgaan op wat de peilingen nu uitwijzen. Verkiezingen brengen namelijk altijd een of andere verassing met zich mee. Vorige keer was dat D66, die veel groter werd dan verwacht. Maar je zag het ook een half jaar geleden bij de BBB, die tijdens de Provinciale Statenverkiezingen in alle provincies de grootste partij werd. Het is altijd nog maar de vraag wat er precies gaat gebeuren.” Ook een stem op een relatief kleinere partij kan het verschil maken. “Onder de huidige vier grootste partijen, schommelen alle andere partijen rond de 4 of 5 zetels. Dat is absurd, dat hebben we nog nooit gezien in dit stelsel. Het kan juist zo zijn dat veel van deze kleinere partijen nodig zijn om een voorstel aan de meerderheid te helpen”, vertelt Van den Akker.

Referendum
De politicoloog vindt nog één ding heel interessant om deze verkiezingen in overweging te nemen: het zogeheten bindend correctief referendum. Volgens Joost komt dit te weinig naar voren in de campagnes van de partijen, terwijl het een bijzonder wetsvoorstel is. In de Eerste en Tweede Kamer ging onlangs een ‘gewone’ meerderheid al akkoord met het SP-voorstel om de Grondwet hiervoor te wijzigen. Met dit referendum kunnen Nederlanders zich uitspreken over een wet die de Tweede en Eerste Kamer hebben aangenomen, maar nog niet is ingevoerd. Ze krijgen op deze manier meer inspraak in de politiek. “Het betreft een wijziging van de Grondwet, daarom is er na de Tweede Kamerverkiezingen een twee derde meerderheid nodig van de beide kamers. Het is heel spannend of dat gaat lukken. Voor de kiezer is het interessant om te kijken of ze hun stem daarvan laten afhangen. Bijvoorbeeld: je bent overtuigd van het referendum maar de politieke partij, die je voorkeur heeft, niet. Ben je dan bereid om je stem daarvoor te wijzigen? Dat is interessant om mee te nemen.” Of er daadwerkelijk een meerderheid komt, moet nog blijken. Na de verkiezingen moet er door beide Kamers opnieuw over worden gestemd.

Op woensdag 22 november 2023 zijn de stembureaus geopend van 7.30 uur 's ochtends tot 21.00 uur in de avond. Bekijk hier een overzicht van alle stembureaus in jouw gemeente.