’T Is een kwestie van geduld...

Leonie woont al veertig jaar in Amsterdam, maar: “Mensen hier horen nog altijd dat ik uit Limburg kom”, lacht ze. Het is volgens haar dan ook jammer dat het dialect op den duur dreigt uit te sterven. Ze erkent dat deze ontwikkeling niet iets van de laatste tijd is. “Een dialect is altijd in beweging. Het dialect van nu is immers niet meer zoals we het kennen van onze opa’s en oma’s.” Toch is het een resultaat van haar onderzoek dat veel peuters van nu überhaupt geen Limburgs meer spreken. In 2015 deed ze er onderzoek naar.

“Er wordt heel vaak gezegd dat ouders schuldig zijn aan of hun kind wel of geen Limburgs spreekt. Dat is niet zo”, aldus Leonie. Volgens haar spreken ouders wel degelijk dialect, maar spreken hun kinderen simpelweg Nederlands terug. “Dat komt door allerlei processen op de peuterspeelzaal bijvoorbeeld. Het is een taalbeleid om kinderen op het gemak te stellen door ze aan te spreken in het Limburgs.” Wanneer de begeleiders vervolgens kennis overdragen, doen ze dat in het Nederlands. “Kinderen hebben vrij snel door dat Limburgs een troosttaal is en dat Nederlands daardoor dus veel hoger in aanzien staat”, verklaart Leonie. Doordat deze kinderen dan alleen Nederlands gaan spreken verdwijnt heel geleidelijk het Limburgs. Zonde, vindt ze: “Limburgs is een taal met een hele aparte woordenschat en zinsopbouw. De hele verscheidenheid van dialecten verdwijnt. Vroeger konden mensen horen uit welk dorp je kwam, dat is moeilijker nu. Ik begin de hoop echt te verliezen dat het Limburgs blijft bestaan.”

De zachte ‘g’ kan ook aanleiding geven tot allerlei tegenstellingen. Leonie praat over een wij/zij onderscheid. “Veel Limburgers die naar het noorden of het westen vertrekken, proberen juist die zachte ‘g’ af te leren omdat ze daar voortduren opmerkingen over krijgen.” Er worden volgens haar veel grapjes over gemaakt en wordt als niet volwaardig gezien. Er zit wel een verschil in doelgroepen en of je je buiten of binnen Limburg bevindt. “Ouderen in Limburg trekken zich er veel minder van aan en komen hier ook openlijk voor uit. “Als je bijvoorbeeld kijkt naar Gé Reinders of naar een succesvolle band als Rowwen Hèze, zij profileren zich echt als Limburger en vergroten de zachte ‘g’ uit. Sommige jongeren willen er daarentegen juist actief afstand van nemen”, vertelt de hoogleraar.

Limburgs is erkend als regionale taal, vanuit het Europees Handvest. Leonie pleit dan ook voor het tweetalig opgroeien van peuters. “Er zijn cognitieve voordelen. Zo kan het zorgen voor betere taalvaardigheid in het Nederlands, hoofd- en bijzaken beter onderscheiden en een betere concentratie.