Südtirol

“Grüss Gott” zegt de oude vrouw tegen me als ik het hekje van het kleine kerkhof van Villanders open duw om deze serene, op ruim 800 meter hoogte gelegen plek te bezoeken. Zorgvuldig geeft ze de bloemen op een aantal graven water. Stil bewonder ik de prachtig versierde smeedijzeren grafkruisen, die deze naast de kerk gelegen plek een uniek karakter geven. Door de grote hoogte is de laatste rustplaats van de overledenen hier een echte room with a view, met een absoluut ongekend uitzicht op de aan de horizon gelegen Dolomieten. Onder de indruk van dit werkelijk prachtige kerkhofje loop ik de kerk binnen om een kaarsje op te steken.

Daags tevoren zijn we in Villanders aangekomen om in de regio een paar dagen te wandelen, lekker te eten en natuurlijk om te törggelen. Elisabeth, de sympathieke eigenaresse van ‘ons’ hotel Ansitz Steinbock, heeft ons uitgenodigd voor een glas wijn in de zes meter onder de grond gelegen wijnkelder om ons wat over haar bijzondere hotel te vertellen. Het kasteelachtige gebouw stamt uit de 15^e eeuw en heeft oorspronkelijk dienst gedaan als gerechtsgebouw. De wijnkelder was destijds de kerker waarin veroordeelden hun dagen moesten slijten. Vanaf de 17^e eeuw was het gebouw in gebruik als eenvoudig logement. “In het jaar 2000 kon mijn vader Ansitz Steinbock kopen en hebben we hier twaalf luxe hotelsuites gemaakt”, glimlacht ze bescheiden. Elisabeth adviseert ons om de volgende dag een stukje van de Keschtnweg te wandelen en onderweg te törggelen.

Geitenpaadje
Zo gezegd zo gedaan. De Keschtnweg oftewel de Sentiero del Castagno is een 90km lange wandelroute, genoemd naar de vele kastanjebomen die de Oostenrijkse keizerin Maria Theresia hier liet planten toen Südtirol nog bij Oostenrijk hoorde. Wij vertrekken vanuit Villanders en lopen over een geitenpaadje naar het 7km verderop gelegen dorpje St. Moritz. Onderweg stoppen we bij de uit 1344 stammende boerderij Larmhof, waar de jonge wijnbouwer Stefan Winkler ons breed lachend verwelkomt. “Schön dat jullie hier komen törggelen, ik zal eerst eens uitleggen wat dat eigenlijk is”. En hij vertelt hoe vroeger de kleine wijnboeren uit de regio hun buren en familie uitnodigden om in het najaar de eerste jonge wijn te komen proeven. “Het bezoek nam dan vaak wat lekkers te eten mee. In de loop van de tijd is het een echte Südtiroolse traditie geworden om in de drie maanden voor kerstmis met vrienden te gaan wandelen en bij een zogeheten Buschenschank te gaan törggelen”. Een Buschenschank moet gelegen zijn bij een eigen wijngaard, mag maximaal 180 dagen per jaar geopend zijn en moet voornamelijk huiseigen producten serveren. Vooral voor kleinere wijnboeren, met soms nog een paar hectare appelbomen en wat koeien, is het törggelen vaak een welkome aanvulling op het gezinsinkomen. Het woord törggel verwijst naar de druivenpers.

Hoe dan ook: het is gezellig bij Stefan, het uitgebreide plateau met speck en kaas smaakt voortreffelijk en de wijn is net als de stemming opperbest. We zijn blij dat hij voor ons de ‘lightversie’ serveert, want een compleet törggelmenu bestaat uit vleeswaren, worst, spek, zuurkool en knödels, en na afloop gepofte kastanjes en zoete ‘krapfen’, een soort beignets. Met iéts te veel wijn in de benen is de terugtocht bergop naar Villanders éven doorbijten! De sauna in onze hotelkamer is een welkome ontspanning alvorens we ’s avonds in het fine dining restaurant Steinbock mogen genieten van pasta met verse, royaal geschaafde truffel. De sublieme Vigna Ganger die we er erbij drinken, een pinot noir riserva uit 2015 van het befaamde huis Girlan zorgt voor een perfect einde van een onvergetelijke dag Südtirol.

Drietalig
Waar je ook kijkt in Südtirol, overal zie je tweetalige opschriften zoals straatnaambordjes, wegwijzers, namen van winkels, menukaarten: alles wordt zowel in het Duits als in het Italiaans vermeld. Van de in totaal 500.000 inwoners van Südtirol/Alto Adige spreekt ongeveer 60% Duits en 40% Italiaans, en daarnaast spreekt ook nog een klein deel het Ladinisch, een oude Retroromaanse taal. De volgende dag is het na ‘törggel+truffel’ tijd voor wat extra beweging, en besluiten we een fiets te huren om vanuit Brixen de omgeving te verkennen. De eerste paar kilometers gaan langs de mooie oevers van de rivier de Eisack en kosten weinig moeite, maar zodra we omhoog fietsen richting wijngaarden wordt het toch wat lastiger. Bij wijndomein Pacherhof stoppen we voor een wijnproeverij, om kennis te kunnen maken met de maar liefst acht druivensoorten die wijnmaker Andreas Huber hier op in totaal negen hectare verbouwt. Eigenaresse Monika Huber en haar man Michael Laimer laten hem volledig de vrije hand bij het maken van de gerenommeerde witte wijnen, zoals Müller Thurgau, Sylvaner, Kerner, Pinot Grigio, Grüner Veltliner, Riesling, Gewürztraminer en Sauvignon Blanc. Pacherhof is een uiterst modern wijngoed, waar de wijnen eerst zes maanden in roestvrijstalen tanks tot rust komen alvorens verder te rijpen in houten vaten van Frans eikenhout en acaciahout. Ruim 80% van de totale jaarproductie van 130.000 flessen blijft in eigen land, de rest is voor de export. Slimme jongens die Italianen, die weten wel wat lekker is!

Tijdens onze proeverij op het schitterende terras van de Pacherhof zien we in de verte beneden ons het indrukwekkende Augustijnse klooster Neustift/Abbazia Novacella. Daar hebben ze óók een groot wijngoed, maar wij gaan straks alleen het klooster bekijken want twee proeverijen op een dag is wat veel van het goede! Na bij de Pacherhof nog te hebben genoten van een voortreffelijke lunch stappen we weer op de fiets voor de afdaling naar Neustift. Het klooster heeft een prachtige ligging tussen de uitgestrekte wijngaarden en is het startpunt van de Keschtnweg, wat het grote aantal wandelaars nabij het klooster verklaart. Tijdens een uiterst boeiende rondleiding leren we dat Neustift bijna 900 jaar geleden als Augustijner klooster werd gesticht en dat er vandaag de dag nog maar 15 ‘koorheren’ wonen, zoals de kloosterlingen worden genoemd. Driemaal per dag zingen ze hun gebed in de werkelijk adembenemend mooie kerk met een interieur van Beierse barok. Precies 365 afbeeldingen van engelen zijn hier te vinden: één engel voor elke dag!

Middeleeuws
Voor onze laatste twee dagen in Südtirol hebben we een verblijf gepland in de middeleeuwse stad Brixen, die in het Italiaans Bressanone heet. Hotel Adler Historic Guesthouse, hartje centrum, is een waardige opvolger voor Ansitz Steinbock want ook hier zijn historie en traditie op een prachtige manier verweven met modern en luxe comfort. Vanuit het rooftopzwembad genieten we van het uitzicht op de nabijgelegen kerktoren.

We hebben geluk, want in de sfeervolle binnenstad bruist het vandaag vanwege de hier jaarlijks plaatsvindende Brot- und Strudel markt, waar alle bakkers uit stad en omgeving hun broden en apfelstrudel aan de bezoekers laten proeven en uiteraard verkopen. Strudel is trouwens ook in het Italiaans Strudel. ’s Avonds hebben we een werkelijk geweldig diner in het nét geopende restaurant Fink, van het echtpaar Florian en Petra Fink die hier in de voormalige slagerij van Florians overgrootvader een eigentijds toprestaurant hebben gemaakt. Écht een aanrader! Met de handige BrixenCard gaan we de laatste dag met de kabelbaan naar de top van het nabijgelegen bergmassief Plose. Van hieruit heb je een onvergetelijk uitzicht op de Dolomieten en voel je je als bezoeker nietig tussen deze wonderen van de natuur!

Na vijf dagen Südtirol is de koek helaas op en moeten we naar huis. Conclusie: deze nog té onbekend zijnde Italiaanse provincie hoort op de bucketlist van iedereen die houdt van niet voor de hand liggende bestemmingen, een echte ‘geheimtip’ voor de komende kerstdagen (Brixen heeft een beroemde Kerstmarkt). Én je kunt er törggelen!

Meer artikelen uit de decembereditie lezen? Bestel hier Navenant editie 5 voor €7,50.