Jammerdal Tegelen

Het Joamerdal, doorspekt met het verleden.
Nu ademt het Jammerdal vooral rust uit en is het een geliefde plek van mensen uit de omgeving om er een kleine rondwandeling te maken.
‘In ’t Jaomerdal, in ’t Jaomerdal’, is een bekende carnavalskraker van Frans Boermans uit Venlo. Het Joamerdal in het Tegelse dialect of het Jammerdal in netjes Nederlands is vaker muzikaal bejubeld, maar was in het verleden ook het decor van een vermeende bloedige veldslag.
Tekst en fotografie: Stichting het Limburgs Landschap, Henk Heijligers

Jammeren
Typoniemen, zoals het Jammerdal, hebben vaak een relatie met het verleden. In Europa zijn meerdere Jammerdalen bekend en overal blijkt het zonder uitzondering te gaan om legers die in het betreffende dal in een hinderlaag zijn gelokt. Door het Jammerdal lag een Romeinse weg die naar de oversteekplaats bij Swalmen liep. De legende gaat dat het vertrekkende 14^e legioen van Julius Caesar in het jaar 54 voor Christus, na de belofte van een vrije aftocht, in een hinderlaag werd gelokt. De volksstam Eburonen onder leiding van Ambiorix zou hier het leger hebben uitgemoord. Caesars’ boek De Belle Gallico meldt het volgende van een van de weinig overlevenden: “Het was een geschreeuw en gejammer in het dal, het hulpgeroep en gejammer van de gewonde soldaten was dagenlang tot in de verre omtrek te horen.” Langs deze Romeinse weg, lag in de Middeleeuwen ook een landweer, opgeworpen wallen van zand, langs de weg die reizigers moesten beschermen tegen struikrover. Op enkele plaatsen zijn nog restanten van dit rijksmonument zichtbaar.

Grafheuvels
Om maar even een iets mildere vorm van het culturele erfgoed aan te tippen, in het Jammerdal ligt nog een zevental prehistorische grafheuvels uit de vroege IJzertijd [800-500 v. Chr.]. De boerengezinnen die hier toen leefden, cremeerden hun doden op brandstapels en verzamelden de as in aardewerken potten. Die urnen werden begraven en voorzien van een laag zand met plaggen zodat een kleine (graf)heuvel ontstond. De Generaalsheuvel, maar liefst twee keer zo groot als de andere grafheuvels in de omgeving en omgeven door een greppel, was vermoedelijk van een belangrijk persoon. Dergelijke ‘vorstengraven’ zijn zeldzaam in Nederland. Bij archeologisch onderzoek bleek dit graf al eerder leeggeroofd te zijn, maar in de andere graven werden door vuur aangetaste bronzen armbanden en ringen gevonden. De streek was echter al eerder bewoond wat blijkt uit de gevonden stenen werktuigen uit het Neolithicum [tot 11.000 v. Chr.].

Klei en grind
Het Jammerdal, op de overgang van het hoog- en middenterras van de Maas, ligt net ten oosten van Venlo en Tegelen. In een heel ver verleden stroomde hier de Maas die klei, zand en grind achter liet. Vooral aan het einde van de 18^e eeuw tot in de jaren dertig van de vorige eeuw, maar zelfs al in de Romeinse tijd werd hier klei gewonnen. Deze klei- en zandwinning hebben de vorm van het huidige landschap bepaald. Bossen met kleine heideterreintjes omgeven de voormalige kleiwinning. Zowel de levendbarende hagedis als de groen gekleurde zandhagedis weten zich in het kleinschalige landschap prima te handhaven. In het voorjaar zijn diverse spechtensoorten te horen, maar de ook in uw tuin voorkomende grote bonte specht is verreweg de meest algemene en zijn geroffel klinkt door het hele Jammerdal.

Groene verbinding
Het Jammerdal speelt samen met de Onderste en Bovenste Molen een essentiële rol in de groene verbinding, de zogenaamde ecologische verbindingszone, tussen het uitgestrekte Maasduinengebied in het noorden en de bosgebieden en Ulingsheide ten zuiden van Venlo. De natuurbrug over de A74 zorgt voor de natuurlijke verbinding naar het ten zuiden van Tegelen gelegen Holtmuhle en het uitgestrekte en in Duitsland gelegen Brachterwald.

Buiten
Nu ademt het Jammerdal vooral rust uit en is het een geliefde plek van mensen uit de omgeving om er een kleine rondwandeling te maken. Wandelen kan op de wegen en paden, bijvoorbeeld door gebruik te maken van de wandelknooppunten. Om ook muzikaal te eindigen; In juni, tijdens de ondergaande zon en onder een prachtige sterrenhemel, geeft de Venlose liedjesschrijver Frans Pollux in nauwe samenwerking met Het Limburgs Landschap een bijzonder buitenconcert: Pollux in ’t Jaomerdal. De knienkes, inketskes, kebuiterkes en feeje luisteren mee.